Deadline provinciale landbouwaanpak nadert, zorgen over ‘onduidelijkheid’

Komende zaterdag is het zover. Twaalf provincies moeten dan hun eerste versie van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG) in Den Haag hebben ingeleverd. De PPLG’s zijn belangrijke documenten. Hierin leggen de provincies vast op welke manier zij de doelstellingen voor natuur, stikstof, water en klimaat gaan halen.

Bij de provincies klinkt ergernis door over de landelijke politiek. Zij weten niet of ze moeten uitgaan van 2030 of 2035 voor de stikstofdoelstellingen, en door het klappen van het Landbouwakkoord is onduidelijk hoe de toekomst van de agrarische sector eruitziet. Ook financieel wordt het moeilijk. Zoals het er nu uitziet, gaan de provincies het met de 24,3 miljard euro uit het Transitiefonds landelijk gebied en natuur niet redden. Als kers op de wankele taart is het ook nog de vraag of dat Transitiefonds wel door de Eerste Kamer komt.

2030, of niet

De landelijke deadline voor de stikstofdoelen is al lange tijd onderwerp van debat. Minister Van der Wal zegt 2030, net als het regeerakkoord en het Transitiefonds landelijk gebied en natuur; het ‘geldpotje’ waaruit de provinciale programma’s moeten worden gefinancierd. Ook het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), dat kaders geeft voor de provinciale programma’s, stelt de deadline op 2030. Er ligt een voorstel om ‘2030’ in de wet vast te leggen. Maar het CDA ziet het niet zitten, en de huidige wet zegt ‘2035’. De heronderhandelingen over het regeerakkoord, op initiatief van Wopke Hoekstra, zijn nu het Landbouwakkoord er niet komt uitgesteld tot na de zomer.

De provincies zijn sterk verdeeld in hun aanpak. Het Drents college merkt in het concept-programma op dat er ‘landelijke onduidelijkheid’ is over de stikstofdoelen. Flevoland schuift de discussie terzijde. De provincie ‘volgt de vigerende wet- en regelgeving’, en koerst dus in het programma op 2035. Utrecht liet eerder al weten te sturen op een halvering van de stikstofuitstoot in 2030, omdat dit in het NPLG staat. De titel van het Friese conceptprogramma lijkt subtiele kritiek te leveren op het tempo van de landelijke besluitvorming. “It is mei sizzen net te dwaan”, oftewel: praatjes vullen geen gaatjes. De Friezen hebben ervoor gekozen om met hun concept-programma ‘in formele zin’ niet aan de doelstelling van 2030 te voldoen. Het Friese college concludeert dat het naleven van het NPLG ‘maatschappelijk, financieel, juridisch en met name organisatorisch niet mogelijk is’.

Landbouwakkoord missende schakel

De provinciale reacties op het klappen van het Landbouwakkoord vorige week, waren in eerste instantie lauw. Het is ‘niet direct een probleem’, volgens de Flevolandse gedeputeerde Jan-Nico Appelman (CDA). De provincie Noord-Holland ‘gaat nog na wat het staken van het overlegproces precies betekent’. Toch klinkt in de provinciale concepten ook kritiek door.

“Dit document is tot stand gekomen in een tijd van veel onduidelijkheid”, schrijft het Drentse college. Het wijst erop dat er ‘nog steeds’ geen oplossing is voor PAS-melders, ook is er ‘geen Landbouwakkoord’ en heeft de provincie verdere uitwerking van het Nationale Programma Landelijk Gebied nodig om ‘de precieze vertaling voor Drenthe’ te maken. Ook de Limburgse gedeputeerde Léon Faassen (BBB) ziet ‘nog meer onzekerheid’ doordat er geen Landbouwakkoord is. De provincie Utrecht noemde het Landbouwakkoord eerder “erg bepalend voor hoe ver wij kunnen komen in de gebiedsprocessen en het realiseren van de verschillende natuur-, klimaat- en waterkwaliteitsdoelen.”

Krappe financiën

Voor de uitvoering van de PPLG’s is een ‘potje’ van 24,3 miljard euro beschikbaar. Althans, dat is de bedoeling. Het controversiële Transitiefonds landelijk gebied en natuur haalde een nipte meerderheid in de Tweede Kamer, maar lijkt het na het zomerreces in de Eerste Kamer niet te gaan redden. Oppositiepartijen vrezen voor een ‘blanco cheque’ en vinden dat duidelijker moet worden waar het miljardenfonds naartoe gaat.

Vooralsnog gaan de provincies ervan uit dat het fonds beschikbaar blijft. Sterker nog, het lijkt erop dat de vraag van de provincies groter zal zijn dan het fonds kan dekken. Noord-Brabant zou met 8 miljard euro al een derde van de ‘taart’ in beslag nemen. Overijssel zou 5 miljard euro nodig hebben, Friesland 4,5 miljard en Limburg ‘2 tot 6 miljard’. Van Drenthe, Gelderland, Utrecht en Zeeland is nog niet bekend hoeveel geld zij denken nodig te hebben, al zal dat volgens de Gelderse gedeputeerde Peter Drenth (CDA) een ‘substantieel deel’ van het fonds zijn. In totaal willen de provincies die tot nu toe iets hebben losgelaten over hun wensen zo’n 30 à 35 miljard euro hebben.